Kompanzasyon Panosu

Kompanzasyon Panosu Nedir?

Bir tesiste güç katsayısını iyileştirmek için gereken cihazlar, kondansatörler ve ölçüm aletlerinin bulunduğu panoya kompanzasyon panosu denir.

Kompanzasyon Panosu Ne İşe Yarar?

Endüktif yükler (motorlar, trafolar, balastlar vb.) aktif gücün yanında reaktif güç de tüketirler. Reaktif gücün, ihtiyaç duyulan noktada üretilmesi, elektrik sisteminin verimli çalışması için önemlidir. Bu sebeple tesislerde kompanzasyon panosu kullanılır ve gerekli reaktif güç bu panodaki kondansatörler aracılığıyla sağlanır. Bu sayede elektrik şebekesindeki enerji temizlenir ve şebekenin verimliliği artar.

Kompanzasyon Panosu Nerelerde Kullanılır?

Reaktif ceza ödemek istemeyen tüm endüstriyel tesisler ve ticari binalar kompanzasyon panosu kullanmalıdır. Aksi halde yüksek reaktif enerji bedellerine maruz kalabilirler.

Kompanzasyon Panosu Malzemeleri

• Baralar: Ana dağıtım panosundan kompanzasyon panosuna enerji, şalter çıkışından sonra baralar veya kablolar ile iletilir.
• İletkenler: Elektriksel elemanlar arasındaki bağlantıyı sağlarlar. Ölçü aletleri ve reaktif güç rölesi için çok telli (1,5-2,5-4-6-10-16 mm²) kablolar kullanılır. Kondansatörler için en az 2,5 mm² kesitinde H07V-K (NYAF) kablolar ve kondansatör gücü arttıkça daha kalın kablolar kullanılmalıdır.
• Akım Trafoları: Ölçü aletlerinin doğru akım değerlerini ölçmesi için kullanılır. Ana dağıtım panosu ve kompanzasyon panosu birlikte olduğunda akım trafoları ana dağıtım panosunda yer alır.
• Şalterler: Kompanzasyon panosunun beslemesi genellikle termik manyetik şalterler ile yapılır. Şalterler termik ve manyetik aşırı akımlara karşı koruma sağlar.
• Ampermetre: Üç faz ana akımlarını ölçmek için kullanılır. Akım trafosu ile birlikte çalışır ve dijital veya analog tiplerde olabilir.
• Kondansatörler: Kompanzasyon panosunun ana elemanıdır. Güç katsayısının düzeltilmesinde görev alırlar ve reaktif güç kontrol rölesi tarafından devreye alınarak çalışırlar.
• Sigortalar: Kondansatörleri, kompanzasyon panosunun besleme girişini ve reaktif röle kumandasını korur.
• Kompanzasyon Kontaktörleri: Devre açma kapama işlemini elektromanyetik olarak yapan elemanlardır. Özel kompanzasyon kontaktörleri kullanılmalıdır.
• Voltmetre Komütatörü ve Voltmetre: Tek voltmetre ile fazlar arası ve faz nötr arası gerilimleri ölçmeye yarar.
• Kosinüsfimetre: Tesisin güç katsayısını ölçmek için kullanılır. Yeni nesil reaktif güç rölelerinde kosinüsfimetre özelliği olduğundan kullanımı gerekli değildir.
• Reaktif Güç Kontrol Rölesi: Otomatik olarak güç katsayısına ulaşmak için kondansatörleri devreye alıp çıkaran elektronik cihazdır.
• Harmonik Reaktörler: Elektrik harmoniklerini ortadan kaldırmak için kullanılan ekipmanlardır.
• Tristörler: Kontaktör yerine kullanılan hızlı anahtarlama yarı iletkenleridir.
• Deşarj Bobinleri: Pik akımlarını deşarj eden elemanlardır.
• Sinyal Lambaları ve Butonlar: Hangi kademenin devrede olduğunu gösterir ve manuel olarak devreye alma işlemi yapılabilir.

Kompanzasyon Panosu Arızaları

• Ortam sıcaklığı veya yanlış seçimden dolayı kondansatörlerin patlaması ve kullanılamaz hale gelmesi.
• Kondansatörlerin kapasite kaybetmesi. Bu durum harmonikler ve aşırı sıcaklık nedeniyle olabilir.
• Reaktif güç kontrol rölesinin kademe ayarlarının yanlış yapılması.
• Darbe akımları, aşırı gerilimler ve yüksek frekanslı akımlar kondansatörleri zorlayabilir.
• Devre elemanlarının arızalanması. Örneğin, kontaktörün yapışması, sigortaların izolasyonunun bozulması, bağlantı gevşekliği gibi.
• Aşırı sıcaklık, nem, titreşim, şok ve yetersiz havalandırma gibi aşırı çalışma koşulları da panonun arıza yapmasına neden olabilir.